Marzec miesiącem świadomości raka jelita grubego
21.03.2018

W 2008 roku ustanowiony przez Parlament Europejski Miesiąc Świadomości Raka Jelita Grubego przypadający na marzec, ma zwrócić uwagę na profilaktykę a także sposoby leczenia tej ciężkiej choroby.

Rak jelita grubego to trzeci na świecie, a w Polsce drugi, najczęściej występujący nowotwór, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.
 

Większość zachorowań obserwuje się po 50 roku życia, a ryzyko rozwoju choroby wzrasta wraz z wiekiem, to coraz częściej choroba dotyka osób młodych. Istnieje wiele czynników mogących wpływać na powstawanie raka jelita grubego. Zaliczyć do nich możemy m.in.: predyspozycje dziedziczne, czynniki środowiskowe (nieprawidłowa dieta, niska aktywność fizyczna, nadmierna masa ciała, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu), polipy gruczolakowe w jelicie grubym, czy nieswoista zapalna choroba jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego – Crohna), a także rodzinne zachorowania na nowotwory złośliwe, m.in. rak jelita grubego, rak endometrium, rak piersi, rak jajnika, rak prostaty.

Co ważne, niektóre z tych czynników można kontrolować poprzez np. prawidłowe odżywianie, regularną aktywność fizyczną, rezygnację z palenia tytoniu, zachowanie 'czujności onkologicznej'.

CZUJNOŚĆ ONKOLOGICZNA

Oznacza znajomość podstawowych symptomów choroby nowotworowej i natychmiastowe zgłaszanie się pacjenta do lekarza w wypadku wystąpienie niepokojących objawów.

Rak jelita grubego rozwija się bardzo długo i również bardzo długo nie daje żadnych symptomów. Często pierwszym niepokojącym objawem w przypadku raka odbytnicy i lewej połowy okrężnicy są  krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, wzdęcia i bóle brzucha, świeża jasnoczerwona krew pokrywająca stolec a także zmiana rytmu wypróżnień. Bardzo ważnym symptomem jest również pojawienie się  tzw. „ołówkowatego stolca”. 

Jeszcze później objawy pojawiają się u chorych z rakiem prawej połowy okrężnicy. Najczęściej występuje  anemia, tępy ból po stronie prawej, w okolicy pępka lub nadbrzusza czasem przypominający zapalenie wyrostka robaczkowego.

W przypadku raka znajdującego się w kanale i brzegu odbytu najczęściej występują krwawienia, świąd w okolicy odbytu, uczucie ciała obcego, guz odbytu, zmiana rytmu wypróżnień, nietrzymanie stolca i gazów lub tylko gazów, śluzopodobna wydzielina z odbytu i dyskomfort podczas siedzenia.

Wczesne wykrycie raka jelita grubego, znacznie zwiększa szanse na jego wyleczenie. Jednakże, choroba ta często rozpoznawana jest w zaawansowanym stadium.

Podczas Miesiąca Świadomości Raka Jelita Grubego eksperci apelują, aby wykonywać badania kolonoskopowe przynajmniej raz na kilka lat. Regularne poddawanie się badaniu, może znacznie zmniejszyć wystąpienie raka jelita grubego, a jego wczesne rozpoznanie zmniejszyć śmiertelność w wyniku choroby nawet o 40 procent. W Polsce w ramach Programu Badań Przesiewowych dla wczesnego wykrywania  raka jelita grubego, osoby między 55 a 64 rokiem życia, mogą poddać się bezpłatnej kolonoskopii. Do badań mogą również zostać zakwalifikowane osoby w wieku  50-65 lat bez objawów choroby oraz osoby w wieku 40-49 lat również bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia z rakiem jelita grubego.

ZNACZENIE DIETY W PROFILAKTYCE RAKA JELITA GRUBEGO

Istotną rolę odgrywa regularność spożywanych posiłków oraz ich odpowiednie zbilansowanie.

Codziennie należy spożywać minimum pięć porcji różnych warzyw i owoców (500g). Warzywa i owoce stanowią cenne źródło naturalnego błonnika pokarmowego a także witamin i związków o właściwościach antyoksydacyjnych.

Podstawę diety powinny stanowić produkty pełnoziarniste: pieczywo razowe, kasze, ryż, pełnoziarniste makarony oraz płatki zbożowe. Produkty z pełnego przemiału są obfitsze w błonnik, niektóre witaminy i minerały aniżeli produkty z mąki oczyszczonej. Błonnik pokarmowy, dzięki zdolności pęcznienia zwiększa objętość stolca, zmniejszając w ten sposób stężenie wszelkich możliwych kancerogenów w jelitach. Ponadto, przyspieszone wydalanie stolca skraca czas kontaktu niebezpiecznych substancji z błoną śluzową jelita.

Nadmierne spożycie czerwonego mięsa (więcej niż 500g tygodniowo) oraz przetworzonych wędlin może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Zamiast wołowiny, wieprzowiny czy baraniny warto wybierać chude gatunki mięs (np. drób), ryby oraz nasiona roślin strączkowych. Niekorzystny wpływ czerwonego mięsa związany jest nie tylko z tłuszczem i cholesterolem, ale także z obecnością dużych ilości hemu. Warto pamiętać, że ważny jest nie tylko rodzaj spożywanego mięsa, ale również sposób jego obróbki termicznej.

             mgr Ewelina Gasińska dietetyk

« powrót